Radio Himilo
Himilo-Dunida waxaa soo maray dalal burburay oo colaado sokeeye iyo faragelin shisheeye ay dhibaateeyeen, balse markii danbe kasoo kabtay. Dalalka sida Syria, Iraq, iyo Libya waxay la kulmeen burbur culus, laakiin waxay awood u yeesheen inay dowlado dhistaan oo dib u bilaabaan horumarkooda. Dhanka kale, Soomaaliya oo burburtay 1991 kadib ridistii dowladdii milatariga ahayd ee Maxamed Siyaad Barre wali kama bixin xaaladdii burburka. Warbixintan waxay isbarbar dhigaysaa xaaladda Soomaaliya iyo dalalkaas, waxayna xuseysaa sababaha Soomaaliya wali ugu jirto burburka halka kuwa kale ay kasoo baxeen.
Dalalka qaar sida Ciraaq waxay la kulmeen burbur xooggan kadib duulaankii Maraykanka 2003 iyo xukunkii Saddam Hussein oo la riday. Inkastoo dagaallo ay jireen, dowlad rasmi ah ayaa la dhisay, ciidamo xoog leh ayaa la habeeyey, waxaana dib loo dhisay kaabeyaasha dhaqaalaha. Syria waxay gashay dagaal sokeeye 2011, kaas oo burburiyay dhismayaal badan. Xukuumaddii Bashar al-Assad waa la riday, waxaana la dhisay dowlad cusub oo Turkigu taageeray, taasoo horseeday horumar iyo dib u dhisida dalka. Libya waxay burburtay 2011 kadib dilkii Mucamar Al-Qadaafi. Inkastoo ay la kulantay colaad iyo kala qeybsanaan, haddana dadaallo dib u heshiisiin iyo dhismo dowladeed ayaa socda, taasoo dib u dhisaysa hay’adaha dowliga ah.
Maxaa Soomaaliya uga bixi la’dahay dhibaatada?
Tan iyo burburkii 1991, Soomaaliya ma helin dowlad awood leh oo xakameyn karta dalka oo dhan. Hoggaan la’aanta iyo iska hor imaadka siyaasadeed ayaa sabab u noqday in dowladaha soo dhismay aysan noqon kuwo xooggan. Dalal badan ayaa saameyn ku leh arrimaha Soomaaliya, taasoo sii adkeysay in xal la helo. Mid ka mid ah caqabadaha ugu waaweyn waa nidaamka federaalka, kaasoo dib u dhac ku keenay Soomaaliya. Madaxda dowlad goboleedyadu waxay xiriir dhow la leeyihiin dowladaha dariska ah, halka ay la xifaaltamaan dowladda dhexe iyagoo garab ka helaya ajaanib. Tani waxay keentay kala qeybsanaan siyaasadeed, taasoo caqabad ku noqotay dhismaha dowlad dhexe oo xoog leh iyo horumarinta dalka.
Sidee dalalka kale uga soo baxeen burburka? Ciraaq waxaa la dhisay hay’ado dowladeed oo awood leh, ciidanka qaranka ayaa la xoojiyay, waxaana laga takhalusay kooxaha mayalka adag sida Daacish. Syria dowladdii cusub ee la dhisay, oo Turkigu taageeray, ayaa xasiliyay dalka, taasoo keentay horumar ballaaran. Libya waxaa la sameeyay dadaallo dib u heshiisiin ah, dowlad dhexe ayaa la dhisey, taasoo keentay xasilooni isasoo taraysa.
Tallo Soo Jeedin
Tallo Soo Jeedin. Waa in la dhisaa hay’ado dowladeed oo awood leh oo shacabka aaminaan. Hoggaamiyeyaasha Soomaalida waa inay ka shaqeeyaan dib u heshiisiin dhab ah. Waa in la dhiso ciidan qaran oo awood leh oo sugi kara amniga dalka. Waa in Soomaalidu ay aayahooda ka tashadaan iyagoo aan cid kale ku tiirsaneyn. Waa in la dhiirrigeliyo dhaqaalaha gudaha si dalka uga baxo saboolnimada.
Gunaanad. Soomaaliya waxay la mid ahayd dalal badan oo burburay, balse kuwaasi waxay ka baxeen xaaladii cakirneed halka Soomaaliya ay weli ku jirto. Xalka wuxuu ku jiraa dib u heshiisiin dhab ah, dowlad awood leh, ciidamo suga amniga, iyo dhaqaale la horumariyo. Haddii dadaalladan la sameeyo, Soomaaliya waxay yeelan kartaa mustaqbal ifaya sida dalalka kale ee kasoo kabtay burburka.
